یک‌برداشت

زندگی‌کردن در ایران، تجربه‌های عجیبی دارد که احتمالاً در کمتر جایی از جهان می‌توان نمونه‌اش را پیدا کرد. ازجمله این اتفاقات که از شدت تعجب انسان را به خنده وامی‌دارد اقدام جدید سازمان سنجش در تغییر ضرایب کنکور ارشد است. اقدامی به‌غایت عجیب، خودمتناقض و مضحک. در این نوشته درباره‌ی رشته‌ی برق می‌نویسم چون می‌دانم چه‌خبر است. اگر رشته‌ی دیگری هستید و این تغییرات برایتان عجیب است، لطفاً درباره‌اش زیر همین پست یا در هر ‌جای دیگری که دوست دارید بنویسید. فرض را بر این می‌گیرم که اصلاً نمی‌دانید چه‌خبر است، بنابراین سعی می‌کنم از صفرتا صد همه‌ی مسائل را توضیح دهم.

کنکور ارشد، بعد از یک تغییر زمانی، حالا در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود. این البته چیز جدیدی نیست و یک سالی است این اتفاق افتاده است. کاملاً بدیهی است که اگر قرار است تغییر بنیادینی در کنکور رخ دهد باید حداقل یک سال زودتر باشد نه کمتر از ۵ ماه مانده به کنکور. البته ظاهراً این مسئله برای سازمان سنجش خیلی هم بدیهی نیست زیرا تصمیم گرفته این‌ تغییر بنیادین را از امسال اعمال کند. در کنکور هر درسی ضریبی دارد. مثلاً اگر درسی ضریب ۱ دارد و درسی دیگر ضریب ۳، هر تست درس دوم معادل ۳ تست درس اول می‌ارزد. این ضریب‌ها بسته به رشته و گرایش متفاوت‌اند و هر کس بسته به رشته و گرایش مطلوبش درسی را برای تست‌زدن انتخاب می‌کند. تا قبل از این تغییر، بعضی درس‌ها برای بعضی گرایش‌ها ضریب صفر داشتند. مثلاً درس الکترومغناطیس برای گرایش کنترل ضریب صفر داشت و داوطلبان رشته‌ی کنترل نیازی به زدن تست‌های این درس نداشتند. با برنامه‌ی جدید اما دیگر هیچ درسی در هیچ گرایشی ضریب صفر ندارد و حداقل ضریب یک است. به‌طور کاملاً نانوشته بین داوطلبان گرایش‌ها یک قرارداد ضمنی برای تست‌زدن وجود داشت، قراردادی که طی سالیان دراز به وجود آمده بود. مثلاً در گرایش کنترل، هر دو درس ماشین و الکترونیک ضریب ۳ داشتند اما میل عمومی داوطلبان به تست‌های درس الکترونیک بیشتر بود تا ماشین. این باعث می‌شد شما به‌طور حدودی بدانی برای چه رتبه‌ای به چه درصدهایی از چه درس‌هایی نیاز داری. حالا باید ببینیم چه اتفاقی افتاده است؟ من دو سه مثال می‌زنم تا موضوع بهتر روشن شود. در گرایش کنترل، دو درس ماشین الکتریکی ۱ و ۲ همزمان باهم ضریب ۳ داشتند. عیناً همین مسئله هم برای دروس الکترونیک ۱ و ۲ صادق است. با برنامه‌ی جدید، درس بررسی سیستم‌های قدرت هم به دروس ماشین اضافه ‌شده اما درعین‌حال ضریب از ۳ به ۲ کاهش پیداکرده است. اوضاع برای الکترونیک بدتر هم هست چراکه علاوه بر دو درس الکترونیک درس سیستم‌های دیجیتال هم به آن‌ها اضافه‌شده اما ضریب از ۳ به ۱ کاهش پیداکرده است! مثلاً برای گرایش کنترل درس سیگنال که درس بسیار مهمی است را با ۲ واحد کاهش به ضریب ۲ رسانده‌اند اما ضریب درسی مثل الکترومغناطیس را از صفر به یک افزایش داده‌اند. این مسئله ازاین‌جهت خنده‌دار است که افزایش تعداد دروس و کاهش ضرایب آن‌ها همزمان باهم اتفاق افتاده است. انگار درعین‌حال که شما را مجبور به خواندن درس جدیدی می‌کنند، در گوشتان نجوا کنند که ضریب درس ۱ است پس عملاً اهمیتی ندارد.

یک نکته را هم باید در نظر داشت و آن اینکه تغییر ضرایب دروس ذاتاً چیز بدی نیست اما دو مسئله‌ی بزرگ وجود دارد. یک اینکه چرا الآن؟ نباید چنین کاری زودتر انجام یا اطلاع‌رسانی می‌شد؟ دو اینکه چرا این‌گونه؟ اگر هدف از اصلاح ضرایب ایجاد تناسب در دروس باشد، تغییر فعلی کار را خراب‌تر کرده است. نمی‌شود هم درس‌ها را بیشتر کرد هم ضرایبشان را کم کرد. مثلاً نمی‌شود الکترومغناطیس را با الکترونیک‌ها و سیستم‌های دیجیتال مقایسه کرد و به هر دو ضریب ۱ داد.

نکته‌ی بعدی این است که نمی‌شود مدام از کلاس‌های کنکور بد گفت اما در عمل کاری کرد که به نفع آن‌ها تمام شود. برنامه‌ی جدید به‌طور کاملاً واضحی اوضاع را برای کلاس‌های کنکور بهتر می‌کند. نامتوازن‌کردن ضرایب و ضریب‌دادن به درس‌هایی که پیش‌ازاین ضریب نداشته‌اند یعنی داوطلبان را مجبور به هزینه‌ی بیشتر کردن، یعنی هدررفت سرمایه‌ی داوطلبان و یعنی هم‌دست‌شدن با همان کلاس‌هایی که مدام وجودشان را نفی می‌کنید. اگر در جریان اوضاع نیستید این را بدانید که کنکور ارشد با کنکور کارشناسی قابل‌مقایسه نیست. کنکور کارشناسی را می‌شود بدون کلاس به نتیجه رساند اما ارشد را اگر نگوییم ناممکن است، کار بسیار مشکلی است و بیشتر از حالت عادی زمان‌‌ می‌برد. مشکل دیگری هم وجود دارد و این است که وقتی ضرایب تا این اندازه تغییر می‌کنند، به‌احتمال بسیار زیاد تعداد و نوع سؤالات و به‌تبع آن زمان سؤالات هم تغییر خواهد کرد. چیزی که درباره‌ی آن هیچ صحبتی نشده است.

اما چاره چیست؟ من نمی‌دانم به‌طور مشخص کمپین‌ها و چیزهایی از این قبیل چه قدر جواب داده‌اند؛ بنابراین نمی‌توانم بگویم کمپین تشکیل دهیم و اعتراضمان را این‌گونه اعلام کنیم اما کاملاً واضح است که باید به این اوضاع اعتراض کرد و این اعتراض را تا حصول نتیجه ادامه داد. اگر وبلاگی دارید در آن بنویسید، اگر در هرکدام از شبکه‌های اجتماعی عضو هستید در آنجا فعالیت کنید. اگر هم هیچ‌کدام از این‌ها را ندارید به اطرافیانتان دراین‌باره بگویید. شاید این اطلاع‌رسانی همگانی نتیجه‌ای دهد و سازمان سنجش را از این تصمیم عجیبش منصرف کند. با اجرایی شدن این طرح، دیگر کاری از دست هیچ‌کدام ما برنمی‌آید. اگر تلاشی هست، وقتش الآن است.